Akupunktur Baş Ağrısı Tedavisi’ nde Etkili Tedavi Yöntemlerinden Biridir.

Hepimizin bildiği gibi baş ağrısı insanın en sık karşılaştığı rahatsızlıklardan biridir. Akupunktur, baş ağrısı da dahil olmak üzere birçok ağrı durumunun tedavisi için uzun yıllardır kullanılan bir tedavi yöntemidir. Akupunktur baş ağrısı tedavisi, özellikle migren ve gerilim tipi baş ağrısı başta olmak üzere birincil baş ağrıları için uygulanmaktadır. Geleneksel Çin Tıbbı baş ağrıları için iki tanısal çerçeveye sahiptir. Baş ağrıları her şeyden önce sübjektif bir olaydır ve bazı baş ağrıları akut veya kronik (sürekli) hastalıkların bir belirtisi olabilir. Baş ağrısı eğer bir hastalığın belirtisi ise akupunktur tedavisine başlamadan önce nedeninin ortadan kaldırılması ve dolayısıyla tıbbi tedavi görülmesi şarttır.

Akupunktur hangi tür baş ağrılarında uygulanmalıdır?

Her tür migren ve diğer damarsal baş ağrılarında
Gerilim (Kas kasıntısı) baş ağrılarında
Sinüzit (Akut veya kronik) antibiyotik eklenebilir ya da eklenmez
Boyun kireçlenmelerine bağlı baş ağrılarında

Baş Ağrısı Nedir?

Baş ağrısı, insanların yaşadığı en yaygın semptomlardan biridir. Aslında, en azından ara sıra bir baş ağrısına sahip olmamak oldukça sıra dışıdır. Neden bazı insanların baş ağrısını yaşamadıkları halen bilinmemektedir.

Muhtemelen beyindeki mesajları bir sinir hücresinden diğerine ileten kimyasal ileticilerin kalıtımı ile bağlantılıdır. Beyin, ağrı dürtüleri için bir kontrol mekanizmasına sahiptir ve buna dahil olan verici maddeler de duyguların bir parçası olurlar. Genel bir kural olarak, mutlu insanlar, üzgün insanlardan daha az baş ağrısına sahiptir, ama bu tabiki tam bir cevap değildir.

Baş ağrıları genellikle zararsızdır ancak kökeni hakkında endişe yaratabilir. Çok nadiren baş ağrısı, beyin tümörü veya inme gibi ciddi bir hastalığın göstergesidir. Bu yüzden birçok insan doktorlarından tavsiye alır ve bazı durumlarda uzman nörologlara yönlendirilir.

Baş ağrısının üretiminden sorumlu mekanizmaların belirlenmesine yönelik çok sayıda araştırma yapılmıştır. Beyin kendisinin acıya karşı duyarsız olmasına rağmen, kaplama membranları ve daha büyük kan damarları, acı deneyimini iletebilen sinir lifleri tarafından zengin bir şekilde beslenir. Baş ve üst boyundaki diğer yapıların çoğu, örneğin, gözler, kulaklar, burun sinüsleri, deri, kas, eklemler ve atardamarlar da mükemmel derecede hassastır.

Bu, bu yapıların herhangi birindeki bozuklukların bir baş ağrısı biçimi olarak deneyimlenebileceği anlamına gelir. Ağrı, bu yapıların mekanik, kimyasal veya inflamatuar mekanizmalarla tahriş edilmesiyle üretilir ve ağrıya duyarlı sinir lifleri beyine bir ‘acı’ mesajı gönderir. Beyin her zaman ağrı mesajının nereden kaynaklandığını söyleyemez, bu yüzden bir baş ağrısının kesin nedenini saptamak bazen zor olabilir.

Başağrısı teşhisi baş ağrısının en sık görülen biçimleri ile altta yatan bir hastalığı gösterebilenler arasında ayrım yapmayı içerir. Baş ağrısı tipleri çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bunlar;

Gözlüğü baş ağrısı (aşırı sinir uyarımı),
Dondurma baş ağrısı,
Sıcak köpek başağrısı (gıda reaksiyonu),
Çin restoranı sendromu
Akşamdan kalma alkol baş ağrısı,
Esrar başağrısı,
Oruç baş ağrısı,
Ribaund baş ağrısı,
Egzersiz baş ağrıları
Öksürük baş ağrısı
Dağ hastalıkları baş ağrısı

Tekrarlayan baş ağrıları;

Gerilim tipi baş ağrısı,
Migren ve küme baş ağrısı bulunur.

Sinir baş ağrıları;

Trigeminal nevralji,
Glossopharyngeal nevralji,
Shingle sonrası nevralji,
Atipik yüz ağrısı,
Gözdeki ağrı,
Sinüzit,
Dişlerin neden olduğu baş ağrısı gibidir.

Sinir baş ağrıları başı, yüzü veya boyunu besleyen sinirlerin direkt tahrişi veya sıkışması ile üretilir.

Yukardakiler dışında kalan

Temporomandibular eklem disfonksiyonu ve boyun başağrısı
Kas kasılma baş ağrıları,
İlaç kötüye kullanımı baş ağrısı,
Baş yaralanması baş ağrılarıda bulunmaktadır.

Hidrosefali, alt araknoid kanama, menenjit, ensefalit, beyin tümörü, serebral ödem, yüksek tansiyon, inme, temporal arterit ve benign intrakranial hipertansiyon gibi baş ağrılarının oluşmasındaki ciddi nedenlerdir. Mutlaka tıbbi müdahale gerekmektedir.

Birçok baş ağrısı türü olduğundan ve baş ağrısı her bir kişiyi farklı şekilde etkilediğinden, doktorunuza başvurmanız önemlidir.

Akupunktur Baş Ağrısı Tedavisine Göre Baş Ağrılarının Nedenleri

Baş ağrıları Geleneksel Çin Tıbbına göre 2 gruba ayrılır;

Endojen Faktörler: Bunlar genellikle dalak, karaciğer ve böbrek meridyenleriyle ilgilidir.
Exojen Faktörler: Rüzgar, soğuk, nem ve sıcak

A- Baş Ağrılarının Endojen Faktörleri

Karaciğer yang’ın Hiper Aktivitesi; Karaciğer özellikle Qi’nin serbest dolaşmasında çok önemli bir rol oynar. Eğer herhangi bir neden (Endişe sıkıntı v.s.) bunu bozacak olursa Qi vücutta normal olarak dolaşamaz, dolayısıyla tıkanır ve ağrı başlar. Bu durumda meydana gelen ağrı kalp atışı gibi zonklayıcıdır ve genelte tek tarafta yoğunlaşır. Baş dönmesi, uykuya dalmakta zorluk buna eşlik eder. Boğazda ve ağızda kuruma görülür. Dilde ise acılık hissi olur.
Böbrek Qi (Enerji) Eksikliği; Bu durumda baş ağrısı kafada boşluk hissiyle birlikte gelir. Baş dönmesi, kulak çınlaması ve uykusuzluk ağrıya eşlik eder. Dil soluk renkli ince beyaz örtülüdür. Nabız zayıftır.
Nem baş ağrısı;
Genel Qi Eksikliği;
Kan tıkanması;

B- Baş Ağrılarının Exojen Faktörleri

Rüzgar ve Soğuk tipi; Susma hissinde azalma, dilde beyaz ve ince örtü, nabız yüzeysel, yavaş veya gergindir.
Rüzgar ve Sıcak tipi; Genel semptomları, genellikle gerilmeyle beraber ve başı çatlatacak tarzda ağrıdır. Önce tek sonra çift taraflı olarak devam eden bir ağrıdır. Özelliklle soğuk içeceklere karşı susama hissinde artma. Yüzde ve deride kırmızılaşma. Dilde sarı renk bir örtü, nabız yüzeyseldir ve hızlıdır.
Rüzgar ve Nem tipi; Genel semptomları, baş ağrısı besınç ve gerilme hissiyle beraber başlar. Genelde başın ön tarafında veya genel bir ağrı şeklindedir. Halsizlik, iştahsızlık, göğüste dolgunluk hissi oluşur. Dil beyaz ve yapışkan bir örtü ile kaplıdır.

B- ENDOJEN FAKTÖRLER

Bu da özellikle karaciğer, böbrek ve dalak ile ilgilidir.

Qi ve Kan Eksikliği:
Semptomları:
-Sürekli baş ağrısı ve ağırlık hissi
-Özellikle yorgunluk arkasından başlayan ağrı
-Halsizlik, bitkinlik, iştahsızlık, çarpıntı hissiyle beraber
-Yüzde solukluk
Dil: Soluk ince beyaz örtü veya örtüsüz
Nabız: Zayıf her alanda ve derin nabız
Tedavi: Özellikle Qi ve kan’ı kuvvetlendirmek gerekir. Moxa kullanılabilir.
Meridyenleri dengelemek gerekir.DU 20,CV 6 (Qi tonifikasyonu),(ST 36,SP 6 Qi ve kan için)
(BL 23 böbrek Qi’sinin tonifikasyonu için) (BL 20,BL 18 kan için) LI 4 ilave olarak: CV 12 anoreksi için,(HT 7,PC 6,PC 7 çarpıntı ve uykusuzluk için)
Metot: TonifikasyonKulak noktaları:
Dalak, Shenmen

Phlegm (Balgam) Nedenli Baş Ağrıları:
Semptomları:
-Baş ağrısı özellikle zihinde karışıklık hissiyle beraber
-Göğüste ve epigastrik bölgede dolgunluk
-Öksürük ve bulantı eşlik edebilir
-AnoreksiDil: Beyaz yapışkan örtülü, genellikle kırmızı
Nabız: Rolling (yuvarlanıcı)
Tedavi: Qi’nin yukarıdan aşağı çekilmesiPhlegmin çözülmesi, meridyen ve kolleterallerin açılması, genellikle Ren ve ayak yangmin meridyeni üzerindeki noktalar seçilir.
ST 8 (özellikle baştaki ağırlık hissinin azaltılması için),CV 17 (göğüsteki dolgunluk için),PC 6 (bulantı)Ext 3 (Taiyang),ST 40 (Phlemg’i çözmek için) LI 4,
SP 9 (Nem’i çözmek için)
Metot: SedasyonKulak noktaları:
Dalak, Shenmen

Kan tıkanması (Blokajı)’na bağlı Baş ağrıları:
Semptomları:
-Sürekli, inatçı ve basit alandaki baş ağrısı
-Baş ağrısı oyucu iğneleyici tarzda
-Bazen travma öyküsüDil: Mor ve az örtülü
Nabız: İp gibi
Tedavi:-Kan sirkülasyonunun aktive edilmesi
-Tıkanıklığın açılması
-AH-SHİ noktaları, el yangmin ve ayak taiyang noktaları
LI 4,(SP 6,BL 17,SP 10 kan için) BL 2 (göze vuran ağrılarda etkili)
Metot: Sedasyon ya da TonifikasyonKulak noktaları:
Shenmen, Subkorteks, Oksiput, Frontal veya Temporal

BAŞ AĞRILARININ MERİDYENLERE GÖRE SINIFLANDIRILMASI

TAIYANG
Baş Ağrısı: Özellikle oksipital ve boyunda olan ağrılar Tedavi için
genellikle el ve ayak Taiyang meridyeninde seçilmeli.
YANGMING
Baş Ağrısı: Frontal ve göze vuran baş ağrılarıdır. Tedavi için el ve ayak yangming meridyeni kullanılır.
SHAOYANG
Baş Ağrısı: Temporal veya parietal baş ağrıları şeklinde gelebilir. Tedavi için shaoyang meridyeni üzerindeki noktalar seçilmelidir.
JUEYİN
Baş Ağrısı: Vertikal ve göze vuran baş ağrıları, Tedavi için el ve ayak taiyang ve jueyin meridyeni üzerindeki noktaları kullanılır.

Bunlara göre:

VERTEKS BAŞ AĞRISI:

TEDAVİ: GV 20,SI 3,BL 67,LV 3
TEDAVİ: GV 20,BL 7,LV 2,ah-Shi

FRONTAL BAŞ AĞRILARI:

ST 8 (İğne yönü arkaya doğru), Yingtang (Ext 1),GV 23 (arkaya doğru)
LI 4 ST 44

LATERAL BAŞ AĞRILARI:

Taiyan (Ext 3), (GB 8,TE 3,TE 5,ve GB 41 çok önemli)

OKSİPİTAL BAŞ AĞRILARI:

GB 20,BL 10,BL 60,SI 3,BL 62

Bütün bu tedavilerde Ah-shi noktaları eklenir. Metod sedatif veya pricking (iğneyi batırıp çıkarma) yöntemi uygulanabilir.

BAŞ AĞRILARI EK TEDAVİ YÖNTEMLERİ:

Plum-Blossom teknik: Taiyang, yingtang, ah-Shi noktaları
Cupping Metot: Plum-Blossom’daki noktalar uygulanabilir.1. ve 2. Metotlar Özellikle:
– Eksojen nedenli baş ağrılarında
– Karaciğer yang hiperaktivitesinde
– Kan tıkanması baş ağrılarında uygulanabilir.
Scalp Akupunktur: Burada Sensoryel (duygusal) alan kullanılabilir.
ÖRN: Frotal ağrılarda,1/5 alt sensoryel tek ya da çift taraflı olarak kullanılır.

BAŞ AĞRISI TEDAVİLERİNDE İZLENECEK YOLLAR:

Baş ağrılarında genel T.C.M. sınıflandırılması tam olarak yapıldıktan sonra tedaviye geçilmelidir. Bazı durumlarda hastaların baş ağrıları tam olarak sınıflandırılamayabilir. Bazı durumlarda her iki guruba girebilir. Bu durumda önce hastalığın son gösterdiği semptomların tedavisi yapılır. Sonra da hastalığın başlama dönemindeki etiyolojiye göre tedavi edilir. Ağrılar hemen her gün ise; seanslar her gün uygulanmalıdır. Genellikle başlangıçta 10-12 seans bu şekilde uygulandıktan sonra hastaya 7-10 gün ara verilmelidir. Tedaviye önce klasik Akupunktur ile başlanmalıdır. Eğer ağrılar 3-4 seansta hiç bir değişme göstermemişse hemen elektro-akupunktura geçilmelidir. Elektro-Akupunkturda; noktaların kombinasyonu çeşitli şekillerde olabilir. Örneğin: Hasta seansa baş ağrısı ile gelmişse baş noktalarına bilateral E.A uygulanabilir (GB 14,GB 20,BL 10,BL 2,Taiyang, ST 8 v.s.) buna ek olarak distal noktalar olarak da LI 4,LV 3,ST 36,GB 34 v.s.bu durumda elektro akupunktur tedavisi 30 ya da 45 dk. yapılmalıdır. Hastanın tedavi sonunda ağrısı azalmış bile olsa ağrının 2-4 saat sonra tekrar eski şiddetinde başlayabileceği unutulmamalı ve hastaya belirtilmelidir. Hasta ikinci kür tedaviye geldiğinde ağrılar eğer eski sıklığında değilse daha az şiddette geliyorsa buna 6-8 seans ek olarak haftada 2-3 kez uygulanmalıdır.